زخم بستر چیست؟
زخم بستر نوعی از جراحت و زخم است که به دلیل فشار یا اصطکاک، و نرسیدن خون به بافت بدن(مسدود شدن مویرگهای نغذیه کننده پوست) در پوست و بیشتر در قسمت هایی که بر روی برجستگی های استخوانی قرار گرفته اند، مانند پاشنه ی پا، مچ پا و لگن ایجاد میشود. این فشار طولانی مدت باعث کاهش خونرسانی به آن ناحیه میشود. کاهش خونرسانی میتواند باعث آسیب دیدن بافت پوست در این ناحیه و حتی مرگ سلول های پوست و بافت نرم شود. برخی از زخم بسترها با مراقبت و استفاده از دارو برطرف میشوند اما برخی از آنها هرگز کاملا از بین نمیروند. 5% از بیماران در دنیا دچار زخم بستر میشوند اما اغلب این زخم ها قابل پیشگیری هستند. تمام بیمارانی که محدود به استراحت بر روی تخت یا نشستن بر روی صندلی شده اند، بخصوص بیمارانی که قادر به جا به جا شدن و حرکت کردن نیستند (همچون بیمارانی که دچار اختلال آگاهی هستند)، در خطر ابتلا به زخم بستر هستند.
در واقع یک انسان سالم در طول خواب به طور غیر ارادی جابجا می شود و باعث میشود محلهایی از پوست که تحت فشار قرار میگیرند به طور مرتب تغییر کنند و به این ترتیب به همه قسمتهای زیر پوست بدن خون بیرسد. اما در یک فرد بیمار این فرایند شکل نمیگیرد. در حین مراقبت از یک بیمار در بسیاری اوقات پرستار بیمار، بیمار را به روی بستر یا ملحفه میکشد. این کشیده شدن پوست بخصوص اگر کمی هم مرطوب باشد موجب اصطکاک زیاد بین پوست و سطح زیرین شده و به پوست آسیب میزند. گاهی هم بر اثر نیروهایی که در دو جهت مختلف به پوست و استخوان وارد میشوند آسیب ایجاد میشود
افرادی که بیشتر در معرض زخم فشاری هستند
- بیشتر تایم روز بر روی تختیا ویلچر بی حرکت یا با حداقل فعالیت هستند
- دارای اضافه وزنیا کمبود وزن شدید هستند
- دچاربی اختیاری در دفع ادرار و مدفوع هستند
- در نقاطی از بدن حس خودرا از دست داده‌اند
- مدت زمان زیادی در یک پوزیشنقرار گرفته‌اند
کدام نواحی پوست معمولا دچار زخم بستر میشوند؟
1-برای بیمارانی که از ویلچر استفاده میکنند
*روی استخوان لگن یا باسن
*پشت استخوان تیغه ی شانه و ستون فقرات
*پشت عضله ی بازو و پا (قسمتی که درتماس با سطح ویلچر است)
*استخوان دنبالچه
2-برای بیمارانی که بر روی تخت به مدت طولانی استراحت میکنند
*پشت یا دو طرف سر
*پشت استخوان تیغه ی شانه و آرنج
*مفصل ران، پایین ستون فقرات یا لگن
*پاشنه ی پا، مچ پا و پشت مفصل زانو
نشانه های اولیه زخم بستر چیست؟
✅تغییر غیرمعمولی رنگ و بافت پوست
✅ایجاد ورم در سطح پوست
✅احساس گرما🔥یا سرمای❄️بیشتر در ناحیه ای از پوست، نسبت به نواحی اطراف آن
✅ترد و شکسته شدن پوست
در چه صورت باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر در بعضی نواحی بدنتان علائم ایجاد زخم بستر را مشاهده کردید، به مدت 24 تا 48 ساعت حالت قرارگیری خود را تغییر دهید به گونه ای که بر روی قسمت مورد نظر فشاری وارد نشود. اگر بعد از 48 ساعت همچنان بهبودی در آن ناحیه ایجاد نشد به پزشک مراجعه کنید.در صورتی که علائمی همچون تب، خارج شدن عفونت از زخم، تولید بوی بد، افزایش قرمزی پوست، گرما و ورم در اطراف زخم را مشاهده کردید باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید
عوارض جانبی زخم بستر چیست؟
🔰التهاب پوستی: نوعی عفونت باکتری که در بافت نرم پوست ایجاد میشود و موجب قرمز شدن، گرم شدن یا ورم کردن پوست میشود.
🔰عفونت استخوان یا مفصل: عفونت زخم بستر میتواند در مفصل یا استخوان پنهان شود. عفونت مفصل به غضروف و بافت اندام ها آسیب میرساند. عفونت استخوان میتواند موجب کاهش توانایی مفاصل و اندام ها شود.
🔰سرطان: زخم بسترهایی که به مدت طولانی درمان نشود میتواند موجب سرطان سلولی فلسی شود.
مراحل درمان زخم بستر
1- کم کردن فشار : اولین قدم در درمان زخم بستر حذف فشار ممتدی است که موجب تشکیل زخم شده است. برای این منظور این اقدامات زیر را انجام میشود
2- جابجایی مکرر بیمار: بیمار باید به کمک پرستار یا سایر بستگان مرتبا تغییر وضعیت داده شود و همچنین در وضعیت مناسب قرار گیرد. کسی که دراز کشیده است باید هر یک ساعت یک بار و کسی که در روی صندلی چرخدار مینشیند باید هر ۱۵ دقیقه وضعیت خود را تغییر دهد. همچنین می توان از تجهیزات کمک حرکتی برای جابه جا کردن بیمار بدون فشار زیاد استفاده کرد. در حین تغییر وضعیت باید بدن را در وضعیت هایی قرار داد تا قسمت هایی که بیشتر در معرض زخم فشاری هستند تحت فشار کمتری قرار گیرند.پوست باید مرتبا تمیز شود. وضعیت تغذیه بیمار هم باید خوب باشد.تشکهای مواج میتوانند مانع ایجاد زخم بستر شوند
تشک ضد زخم بستر چیست؟
تشک های ضد زخم بستر تشک هایی هستند که با استفاده از مکانیزم های خاص با هدف جلوگیری از ایجاد فشار مداوم و بیش از حد بر روی پوست و در نتیجه عدم کاهش جریان خون در پوست هستند که این امر موجب جلوگیری از ایجاد زخم بستر میشود
مهمترین نکته در هنگام انتخاب تشک این است که استفاده از تشکی که با مرحله ی پیشرفت زخم همخوانی ندارد میتواند وضعیت زخم را وخیم تر کند و موجب تحریک مشکلات دیگری همچون عفونت در بدن بیمار شود.
توزیع کردن وزن و فشار در نواحی مختلف بدن از طریق پر و خالی کردن محفظه های هواست. محفظه های هوا بصورت موج وار خالی میشوند و این امر گردش خون در مویرگ ها و جریان اکسیژن را ممکن میسازد
انواع تشک ضد زخم بستر
1-حبابی(تخم مرغی) 2-سلولی
نکات لازم هنگام اتنخاب تشک ضد زخم بستر
تشک های ضد زخم بستر با توجه به زمان استراحت بیمار و مرحله ی پیشرفت زخم در سه سطح تقسیم بندی میشوند:
*سطح 1: تشک های زخم بستر تخم مرغی
این نوع تشک های ضد زخم بستر برای حالتی که نشانه های زخم بستر هنوز نمایان نشده و زخم بستر تشکیل نشده استفاده میشود. همچنین در حالتی که زمان استراحت بیمار کمتر از 2 ماه باشد قابل استفاده است. در غیر اینصورت نه تنها موجب بهبود زخم بستر نمیشود، بلکه خود میتواند موجب ایجاد زخم باشد.
*سطح 2: تشک های زخم بستر سلولی متوسط
زمانی که زخم هنوز ایجاد نشده اما نشانه های ایجاد زخم(مانند قرمز شدن پوست) در حال نمایان شدن است استفاده میشود
*سطح 3: تشک های زخم بستر سلولی پیشرفته
در حالتی که زخم بستر ایجاد شده استفاده میشود و موجب بهبود زخم میشوند
انواع مد های تشک های زخم بستر
متناوب(Alternating): در این مد سلول های تشک بصورت متناوب یک در میان پر و خالی میشوند.
ساکن(Static): در این مد سلول های تشک همه باهم بصورت متناوب پر و خالی میشوند.
پرستاری(Nursing): در این مد سلول های تشک خالی نمیشوند بلکه بصورت متناوب از حالت طبیعی بزرگتر میشوند و دوباره به حالت طبیعی خود باز میگردند
خودکار دوگانه(Auto Dual): این روش ترکیب دو مد ساکن و متناوب است.